Αρχίζουμε τον μήνα, αντί ευχών και λοιπών τετριμμένων πραγμάτων, με την παρουσίαση ενός θεσπέσιου μικρού βιβλίου, που «θα εισάγει τον φιλομαθή αναγνώστη στη γοητεία και τις χάρες ενός παραδεισένιου κήπου, αν στρέψει σε αυτόν όλη του τη σκέψη», όπως γράφουν οι δύο Βυζαντινοί του 13ου αι.
Και η Σοφία Ριζοπούλου, αν. καθηγήτρια στο Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, έκανε το θαύμα της. Καθώς μελετούσε τα διάφορα βοτανικά χειρόγραφα που αναπαύονται στη Βιβλιοθήκη της Οξφόρδης, εντόπισε το άγνωστο κι ανώνυμο χειρόγραφο στη Βοδληιανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη. «Με μια πρώτη ματιά, έμοιαζε να περιγράφει έναν βυζαντινό κήπο στην ανατολική Μεσόγειο, με δέντρα αυτοφυή και θάμνους να συνυπάρχουν σε έναν περίκλειστο υπαίθριο χώρο» γράφει. «Με γοήτευσε αμέσως αυτή η περιγραφή και των ειδών του κήπου καθώς μετέφερε ακριβώς το δισυπόστατο της έννοιας ‘κήπος’ για τον βυζαντινό άνθρωπο: τόπος αρετών, πνευματικός, και ταυτόχρονα η απτή πραγματικότητα μιας φυσικής όασης».
Τα υπόλοιπα την καλέσαμε να μας τα πει τον Ιανουάριο στο Πανόραμα και δέχτηκε με πολλή χαρά. Προς το παρόν να προσθέσουμε ότι η ανακάλυψη και μελέτη του χειρογράφου οδήγησαν σε μία πραγματικά θεσπέσια και άκρως ψυχωφελή έκδοση (96 σελίδων) με πανέμορφα σχέδια της Mireille Bessis κι εξαιρετικές φωτογραφίες του Πάνου Κοκκινιά από τον Βοτανικό Κήπο της Φιλοδασικής Ένωσης Αθηνών (στην Καισαριανή). Εξάλλου για την έκδοση συνεργάστηκαν με τη Σοφία Ριζοπούλου η Φιλοδασική και οι εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
Το βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε τιτλοφορείται: Κήπος προσευχής, από ένα βυζαντινό χειρόγραφο της Οξφόρδης στον Βοτανικό Κήπο της Φιλοδασικής.
Ξεφυλλίζοντας το νέο πόνημα της ακαταπόνητης φίλης, ένοιωσα το σπίτι να γεμίζει ευωδιές και να απογειώνεται ανάμεσα σε ροδιές από την Περσία, ροδακινιές και κιτριές από το Θιβέτ και την Κίνα, που έφτασαν ως τη Μεσόγειο μέσω Περσίας (κι ο παράδεισος περσικής καταγωγής λέξη είναι), ελιές που υδρεύονταν πριν από χιλιάδες χρόνια από τον Ιορδάνη, αμπέλια της προϊστορικής Κύπρου, δάφνες, ασφόδελους, πουρνάρια και κρητικούς εβένους. Ο Υμηττός από μόνος του έχει 196 αυτοφυή είδη. Και η Μεσόγειος: ένας μέγιστος κήπος που μας περιβάλλει, μας δροσίζει, μας εμπνέει, μας παρηγορεί, μας ανανεώνει, μας τρέφει.
Στη μνήμη των ανώνυμων Βυζαντινών κηπουρών, λοιπόν, που δεν δίστασαν να μιλήσουν για την ηδονή που αισθάνεσαι φτάνοντας στο παρτέρι με τα κρίνα. Στη μνήμη και της σπουδαίας κυρίας Καίτης Αργυροπούλου –η οποία φρόντισε και για την αναστήλωση της Μονής της Καισαριανής, μεταξύ άλλων.
Κυπάρισσος, στύραξ, σμίλαξ, βάτος, λευκά ρόδα των βράχων, άγριες ορχιδέες, υάκινθοι, λεβάντα, θυμάρι – όλα γύρω μας. Να πως μπορεί να διανθίσει κανείς τις δύσβατες ημέρες αυτού του Δεκεμβρίου. Καλό μήνα!