Ένα ακόμα αποσιωπημένο κι ατιμώρητο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας…
Ναι. Πέρασαν 63 συναπτά έτη από τα Σεπτεμβριανά, το τρομερό πογκρόμ που οργάνωσε η κυβέρνηση του Αντνάν Μεντερές σε βάρος της Ρωμιοσύνης στην Πόλη, καθώς και ελληνικών-συμμαχικών στόχων στη Σμύρνη το απόγευμα-βράδυ της 6ης Σεπτεμβρίου του 1955. Τα γεγονότα φριχτά, ο απολογισμός αδιανόητος. Οι στόχοι που χτυπήθηκαν ήταν περίπου 8.140, μεταξύ των οποίων 72 εκκλησιαστικά συγκροτήματα, 3 κοιμητήρια, 26 σχολεία,11 κλινικές, 3.504 σπίτια, 21 εργοστάσια, 27 φαρμακεία, 4.348 μαγαζιά, 3 γραφεία εφημερίδων και 110 ζαχαροπλαστεία … Οι τάφοι που ανοίχτηκαν και συλήθηκαν ξεπερνούν τους 100, οι καταστροφές ή και κλοπές εικόνων κι άλλων πολύτιμων εκκλησιαστικών κειμηλίων ξεπερνούν τις 700, οι βιαιοπραγίες σε βάρος Ρωμιών αμέτρητες, ο διασυρμός ιερέων στις γειτονιές και η καύση Επιταφίων στα προαύλια των εκκλησιών κι άλλα αποτρόπαια περιστατικά που συνέβησαν μέσα σε 7-9 ώρες δεν έχουν προηγούμενο. Επίθεση δέχτηκε και ένας μικρός αριθμός αρμενικών και εβραϊκών περιουσιών, ορισμένες αρμενικές εκκλησίες και μια εβραϊκή συναγωγή.
Η ελληνική κυβέρνηση του Αλ. Παπάγου, τον οποίο διαδέχθηκε τον Οκτώβριο του 55 ο Κ. Καραμανλής, σιώπησε, διότι υπήρξαν έντονες συμμαχικές πιέσεις, ιδίως από τον Αμερικάνο υπουργό Εξωτερικών Τζων Φόστερ Ντάλλες, ο οποίος «κάλεσε και τις δύο πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να συμφιλιωθούν» (!). Πέρασαν 63 χρόνια. Η σιωπή δεν είναι ούτε αυτοσυγκράτηση ούτε θετικό βήμα προς τη συμφιλίωση. Ακόμα και οι ίδιοι οι Τούρκοι, επιστήμονες, πολιτικοί και δημοσιογράφοι, άρχισαν να αναζητούν στοιχεία για να καταλάβουν τι έγινε. Όχι όλοι, βέβαια. Και όχι η επίσημη πλευρά. Μα η ίδια αφόρητη σιωπή εκφράζει και την επίσημη ελληνική πλευρά. Μόνο κάποιο άρθρο ανήμερα, μια αναφορά στην τραγωδία στα διάφορα μέσα – όποιο από αυτά το θυμηθεί – κι ύστερα επιπίπτει η λήθη. Ούτε η αμερικανική πλευρά έχει μιλήσει μέχρι τώρα. Αφόρητη σιωπή, ένοχη λήθη. Στο έγκλημα της καταστροφής του ελληνισμού, έχει προστεθεί το έγκλημα της πλήρους αποσιώπησης.
Βιβλιογραφικά. Το πληρέστερο μελέτημα με λεπτομερή στοιχεία και εξαντλητική αρχειακή έρευνα σχετικά με την οργανωμένη επίθεση στο εμπορικό κέντρο του Πέρα, σε όλες τις χριστιανικές συνοικίες της Πόλης, τους βανδαλισμούς και τις καταστροφές των ορθοδόξων εκκλησιών είναι του καθηγητή Σπύρου Βρυώνη, «Ο μηχανισμός της καταστροφής» . Κυκλοφόρησε μεταφρασμένο από τα αγγλικά από εκδόσεις Εστία (Αθήνα 2007). Υπό μορφή μυθιστορήματος, αλλά με πάρα πολλά τεκμηριωμένα στοιχεία και συγκλονιστικές περιγραφές, κυκλοφορεί και το εξαιρετικό βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «’55» (εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2013). Διαβάζεται απνευστί.
[Το κεφάλι της κόρης του 5ου π.Χ. αιώνα είναι από τις Συρακούσες και εκτίθεται στο Museo Regionale Paolo Orsi των Συρακουσών στη Σικελία. Θέλοντας να αποφύγουμε το πολυδημοσιευμένο και μοναδικό φωτ υλικό του Κωνσταντινουπολίτη φωτογράφου Δημήτρη Καλούμενου από τα Σεπτεμβριανά, επιλέξαμε αυτό το τραγικό γλυπτό επειδή αποτυπώνει με τον δικό του τρόπο την καταστροφή.]