Από το Ταξίδι στην Σερβία: «Η Κοινότης των Ρωμαίων και Μακεδονοβλάχων» του παραδουνάβιου Σεμλίνου / Ζεμούν

«Η ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΟΒΛΑΧΩΝ» ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΟΥΝΑΒΙΟΥ ΣΕΜΛΙΝΟΥ / ΖΕΜΟΥΝ (ΣΕΡΒΙΑ)

Το Ζεμούν / Ζέμουν ή Σεμλίνο, μια μικρή παραδουνάβια πόλη πολύ κοντά στο Βελιγράδι –προάστιό του σήμερα–, διατηρεί ακόμη, με τα στενά πέτρινα δρομάκια και τα καφενεδάκια του, τη γραφικότητα του αυστροουγγρικού, ως το 1918, παρελθόντος της. Στη θέση της αυτή, επάνω στον καίριο συγκοινωνιακό ποτάμιο άξονα του Δούναβη, οφείλεται και η εγκατάσταση απόδημων Ελλήνων κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, οι οποίοι δημιούργησαν μία ακμαία κοινότητα, χάρη και στα προνόμια για εμπορική διακίνηση και στη μειωμένη φορολογία που παρείχαν στους δραστήριους αποδήμους οι Αψβούργοι αυτοκράτορες. Προέρχονταν κυρίως από τη Μακεδονία και το Σεμλίνο, όπως το ονόμαζαν οι Έλληνες –από τη γερμανική εκφορά του ονόματος– αποτελούσε τον πρώτο τους σταθμό μετά τα οθωμανοκρατούμενα εδάφη προς την ελευθερία και την οικονομική εξόρμησή τους προς την Αυστροουγγαρία.

Η «Κοινότης των Ρωμαίων και Μακεδονοβλάχων», όπως αναγραφόταν στη σφραγίδα της ελληνικής κοινότητας του Σεμλίνου, περιλάμβανε, σύμφωνα με στοιχεία του 1770: 76 οικογένειες , από τις οποίες 28 ήταν από τη Μοσχόπολη –ήρθαν μετά τη λεηλασία της πόλης από τους Αλβανούς το 1760–, 16 οικογένειες από την Κατράνιτσα, 5 από το Μπλάτσι, και μία ή δύο οικογένειες από την υπόλοιπη Μακεδονία. Ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο, όπου και διακρίθηκαν με αποτέλεσμα το όνομα «Γκέρεκ» να μην σημαίνει μόνον Έλληνας αλλά και έμπορος. Διακινούσαν κυρίως κιλίμια, αλατζάδες, κάπες, νήματα, κρόκο, κρασιά, δέρματα και υφαντά. Κάποιοι ήταν καλοί κτίστες, ενώ άλλοι επιδίδονταν σε διάφορα άλλα επαγγέλματα.

Στο Σεμλίνο λειτουργούσε, ως το 1875, ονομαστό ελληνικό σχολείο και μάλιστα η κοινότητα παρήγγειλε σε τυπογραφείο της Βενετίας ελληνοσλαβικό Αλφαβητάριο. Αναφέρονται ορισμένα ονόματα δασκάλων του ελληνικού σχολείου, όπως του Γεωργίου Παπαζαχαρίου, ο οποίος είχε εκδώσει ελληνοσλαβικό Λεξικό και ελληνική Γραμματική, καθώς και του σοφού Μοσχοπολίτη Κωνσταντίνου Χατζή Γεωργίου Τζεχάνη. Το 1876, αναφέρεται η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.

Έφη Αλλαμανή, Ιούνιος 2011